بسیاری از زنان تصور می کنند که دوران قاعدگی یا همان پریود، زمانی کاملاً غیرقابل باروری است و رابطه جنسی در این دوره نمی تواند به بارداری منجر شود. اما واقعیت، پیچیده تر از این است. بدن زن در طول ماه، تحت تأثیر نوسانات هورمونی مختلفی قرار دارد که زمان تخمک گذاری و باروری را تعیین می کنند. با این حال، گاهی این فرآیند دقیقاً طبق برنامه پیش نمی رود و همین موضوع می تواند زمینه ساز بارداری در زمان هایی غیرمنتظره، از جمله در دوران پریودی شود.
سؤال «آیا احتمال بارداری در پریودی وجود دارد؟» یکی از پرتکرارترین پرسش ها در میان زنان و زوج هایی است که قصد جلوگیری طبیعی از بارداری دارند. پاسخ کوتاه این است که اگرچه احتمال بارداری در پریودی پایین است، اما صفر نیست. در برخی شرایط، ترکیب عواملی مانند تخمک گذاری زودرس، چرخه های کوتاه یا ماندگاری اسپرم در بدن زن، می تواند باعث بارداری شود.
در این مقاله از سکستراپی به صورت علمی بررسی می کنیم که چرا چنین احتمالی وجود دارد، چه عواملی آن را افزایش می دهند، چگونه می توان آن را تشخیص داد و در نهایت، چه روش هایی برای جلوگیری از بارداری ناخواسته در دوران قاعدگی توصیه می شود.
چرخه قاعدگی چگونه بر باروری تأثیر می گذارد؟
مهم ترین نکته در نحوه باروری خانم ها، چرخه قاعدگی است. برای درک احتمال بارداری در پریودی ابتدا باید با سازوکار چرخه قاعدگی آشنا شویم. چرخه قاعدگی مجموعه ای از تغییرات هورمونی است که بدن زن را برای بارداری احتمالی آماده می کند و به طور متوسط ۲۸ روز طول می کشد، هرچند در زنان مختلف ممکن است بین ۲۱ تا ۳۵ روز متغیر باشد.
این چرخه به چند فاز اصلی فاز فولیکولی (قبل از تخمک گذاری)، فاز تخمک گذاری و فاز لوتئال (بعد از تخمک گذاری) تقسیم می شود. در روزهای ابتدایی پوشش داخلی رحم فرو می ریزد. این امر که با کاهش سطح هورمون های استروژن و پروژسترون همراه است می تواند باعث خون رزی قاعدگی شود. هم زمان، مغز با ترشح هورمون FSH، رشد فولیکول های تخمدان را تحریک می کند.
حدود دو هفته پس از شروع پریود، یکی از این فولیکول ها بالغ شده و تخمک آزاد می شود؛ به این رویداد «تخمک گذاری» گفته می شود. تخمک تا ۲۴ ساعت پس از آزاد شدن زنده می ماند و در صورت برخورد با اسپرم، احتمال باروری وجود دارد. اسپرم نیز می تواند تا ۵ روز در بدن زن زنده بماند. این یعنی اگر رابطه جنسی در روزهای قبل از تخمک گذاری انجام شود، همچنان امکان بارداری وجود دارد.
حال اگر چرخه قاعدگی کوتاه تر از ۲۸ روز باشد (مثلاً ۲۱ یا ۲۲ روزه)، زمان تخمک گذاری به روزهای نزدیک تر به پایان پریود منتقل می شود. در این صورت، اگر زن در روزهای آخر خون ریزی رابطه جنسی داشته باشد، اسپرم ممکن است تا زمان تخمک گذاری زنده بماند و منجر به بارداری شود.
به همین دلیل است که پزشکان می گویند احتمال بارداری در پریودی اگرچه کم است، اما غیرممکن نیست.
آیا رابطه در دوران پریودی می تواند منجر به بارداری شود؟
از دیدگاه علمی، بارداری زمانی اتفاق می افتد که اسپرم با تخمک برخورد کرده و آن را بارور کند. تخمک گذاری معمولاً در میانه ی چرخه، یعنی حدود روز ۱۴ در چرخه ی ۲۸ روزه رخ می دهد. بنابراین، در نگاه اول ممکن است تصور شود که در روزهای خون ریزی پریود، بدن در وضعیت غیربارور قرار دارد.
اما باید در نظر داشت که بدن همه ی زنان طبق الگوی کلاسیک عمل نمی کند. برخی زنان تخمک گذاری زودرس دارند؛ یعنی تخمک خیلی زودتر از روز چهاردهم آزاد می شود. اگر زنی چرخه ی کوتاهی مثلاً ۲۱ روزه داشته باشد، تخمک گذاری او ممکن است در روز دهم رخ دهد. حال اگر رابطه جنسی در روز پنجم پریود انجام شود و اسپرم تا ۵ روز زنده بماند، زمان بندی به گونه ای خواهد بود که اسپرم در زمان تخمک گذاری در لوله های فالوپ حضور دارد و باروری امکان پذیر می شود.
به بیان ساده تر، در چرخه های کوتاه و نامنظم، فاصله ی بین پایان پریود و آغاز تخمک گذاری کوتاه تر است و احتمال بارداری بیشتر می شود. از سوی دیگر، باید توجه داشت که گاهی آنچه زنان تصور می کنند «پریود» است، درواقع خون ریزی ناشی از تخمک گذاری یا لکه بینی قبل از دوره اصلی است. در چنین حالتی، اگر در آن زمان رابطه جنسی برقرار شود، احتمال بارداری بسیار زیاد خواهد بود.
بنابراین پاسخ به پرسش «آیا احتمال بارداری در پریودی وجود دارد؟» این است: بله، اگرچه احتمال پایین است، اما وجود دارد، به ویژه در روزهای پایانی قاعدگی یا در زنان با چرخه های کوتاه تر از حد معمول.
مطلب مرتبط: دلایل تأخیر در پریود
عواملی که احتمال بارداری در پریودی را افزایش می دهند!
عوامل متعددی وجود دارد که می تواند احتمال بارداری در پریودی را افزایش دهد. این عوامل ممکن است به فیزیولوژی بدن، سبک زندگی یا شرایط خاص هر زن بستگی داشته باشند. اولین عامل، کوتاه بودن چرخه قاعدگی است. هرچه فاصله بین پریودها کمتر باشد، زمان تخمک گذاری به روزهای نزدیک تر به خون ریزی منتقل می شود و احتمال هم پوشانی آن با بقای اسپرم در بدن بالا می رود.
دومین عامل، ماندگاری اسپرم است. اسپرم ها در محیط مناسب واژن و رحم می توانند تا ۵ روز زنده بمانند. بنابراین اگر رابطه جنسی در روزهای آخر قاعدگی انجام شود، ممکن است تخمک گذاری به زودی رخ دهد و اسپرم ها هنوز فعال باشند. سومین عامل، تخمک گذاری نامنظم یا زودرس است. برخی زنان به دلیل استرس، تغییرات هورمونی، رژیم غذایی، ورزش سنگین یا بیماری های خاص، تخمک گذاری نامنظم دارند.
در این شرایط، تخمک ممکن است هر زمان از چرخه حتی در دوران خون ریزی آزاد شود. چهارمین عامل، اشتباه در تشخیص زمان پریود واقعی است. برخی خانم ها خون ریزی ناشی از لانه گزینی (implantation bleeding) یا تغییرات هورمونی را با پریود اشتباه می گیرند. اگر در این زمان رابطه برقرار شود، احتمال بارداری بسیار زیاد است زیرا بدن در فاز باروری قرار دارد.
در نهایت، مصرف ناپیوسته قرص های ضدبارداری یا قطع ناگهانی آن ها می تواند تعادل هورمونی را بر هم بزند و تخمک گذاری غیرمنتظره ای ایجاد کند. در این حالت نیز امکان بارداری در هر زمان از چرخه، حتی در دوران قاعدگی وجود دارد.
در جدول زیر، خلاصه ای از عوامل مؤثر بر افزایش احتمال بارداری در دوران پریود آورده شده است:
| عامل مؤثر | توضیح علمی | تأثیر بر احتمال بارداری |
| چرخه کوتاه تر از ۲۶ روز | تخمک گذاری نزدیک به پایان پریود رخ می دهد | افزایش چشمگیر |
| ماندگاری اسپرم تا ۵ روز | اسپرم می تواند تا زمان تخمک گذاری زنده بماند | افزایش متوسط |
| تخمک گذاری زودرس یا نامنظم | عدم پیش بینی دقیق زمان باروری | بالا |
| اشتباه در تشخیص خون ریزی پریود | احتمال رابطه در زمان تخمک گذاری | بسیار بالا |
| تغییرات هورمونی یا قطع قرص ضدبارداری | فعال شدن ناگهانی تخمک گذاری | متوسط تا بالا |
تفاوت بین خون ریزی پریودی و خون ریزی تخمک گذاری
یکی از اشتباهات رایج در میان زنان این است که هر نوع خون ریزی را پریود در نظر می گیرند، در حالی که خون ریزی تخمک گذاری با پریود متفاوت است و ممکن است در میانه ی چرخه رخ دهد. شناخت تفاوت میان این دو می تواند در درک بهتر احتمال بارداری در پریودی بسیار کمک کننده باشد.
خون ریزی پریودی معمولاً بین ۳ تا ۷ روز طول می کشد و رنگ آن قرمز تیره است. این خون ریزی به دلیل ریزش لایه داخلی رحم اتفاق می افتد و نشانه شروع چرخه جدید است. در مقابل، خون ریزی تخمک گذاری معمولاً خفیف تر، کوتاه تر (یک تا دو روز) و به رنگ صورتی روشن یا قهوه ای است.
از نظر زمان، خون ریزی تخمک گذاری حدود دو هفته قبل از پریود بعدی اتفاق می افتد و هم زمان با آزاد شدن تخمک است. در این مرحله، بدن در بالاترین سطح باروری خود قرار دارد. بنابراین، اگر زنی این نوع خون ریزی را با پریود اشتباه بگیرد و رابطه جنسی برقرار کند، احتمال بارداری بسیار زیاد است.
توجه به نشانه های همراه مانند ترشحات شفاف و کش دار دهانه رحم، افزایش دمای پایه بدن و درد خفیف در ناحیه لگن می تواند به تشخیص درست فاز باروری کمک کند.
بیشتر بخوانید: میل جنسی در دوران عادت ماهانه زنانه
روش های پیشگیری و نکات ایمنی در رابطه در دوران قاعدگی
برخی زوج ها به دلایل شخصی، عاطفی یا حتی کاهش درد پریودی، تمایل به رابطه جنسی در دوران قاعدگی دارند. اگرچه از نظر پزشکی در بیشتر موارد این کار بی خطر است، اما باید به احتمال بارداری در پریودی و خطرات بهداشتی توجه داشت.
برای پیشگیری از بارداری ناخواسته، استفاده از روش های مطمئن مانند کاندوم، قرص ضدبارداری یا اسپرم کش توصیه می شود. حتی اگر تصور می کنید دوران خون ریزی دوره ای غیربارور است، بدن ممکن است طبق الگوی متفاوتی عمل کند. دقت داشته باشید که در دوران قاعدگی، دهانه رحم بیش تر باز شده و در نتیجه احتمال ورود باکتری و ابتلا به بیماری های مقاربتی افزایش می یابد.
استفاده از کاندوم نه تنها مانع بارداری می شود، بلکه از انتقال بیماری های جنسی نیز جلوگیری می کند. در صورتی که قصد دارید به طور طبیعی از بارداری پیشگیری کنید، بهتر است با کمک پزشک یا اپلیکیشن های مخصوص، زمان دقیق تخمک گذاری خود را مشخص کرده و چرخه تان را طی چند ماه متوالی ثبت کنید. این کار به شما کمک می کند تا آگاهی دقیقی از الگوی بدن خود داشته باشید و تصمیم های دقیق تری بگیرید.
جمع بندی
پاسخ به سؤال «آیا احتمال بارداری در پریودی وجود دارد؟» مثبت است، هرچند احتمال آن پایین است. بدن هر زن منحصر به فرد است و چرخه های قاعدگی ممکن است تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند استرس، رژیم غذایی، تغییرات هورمونی یا بیماری ها تغییر کنند. به همین دلیل، هیچ زمانی از ماه کاملاً بدون احتمال بارداری نیست مگر اینکه از روش های مطمئن پیشگیری استفاده شود.
اگر قصد بارداری ندارید، اتکا به زمان پریود به عنوان روش جلوگیری طبیعی منطقی نیست. استفاده از روش های علمی و قابل اعتماد، همراه با شناخت دقیق از بدن خود، بهترین راه برای پیشگیری ایمن است.
در نهایت، آگاهی از فیزیولوژی بدن و درک زمان های باروری، نه تنها به سلامت جنسی بلکه به تصمیم گیری آگاهانه درباره بارداری کمک می کند.
سوالات متداول درباره احتمال بارداری در پریودی
- آیا رابطه در روزهای ابتدایی پریود باعث بارداری می شود؟
احتمال بارداری در روزهای اول پریود بسیار پایین است، زیرا تخمک گذاری هنوز اتفاق نیفتاده است. اما در زنان با چرخه های کوتاه، ممکن است اسپرم تا زمان تخمک گذاری زنده بماند و منجر به بارداری شود. - آیا بارداری در روزهای آخر پریود ممکن است؟
بله. هرچه به پایان خون ریزی نزدیک تر شویم، احتمال بارداری بیشتر می شود، به ویژه اگر چرخه قاعدگی کوتاه باشد یا تخمک گذاری زودتر از حد معمول رخ دهد. - آیا بارداری در پریود با تست بارداری مشخص می شود؟
تست های بارداری فقط پس از لانه گزینی تخمک بارور در رحم نتیجه مثبت نشان می دهند. اگر بارداری در دوران پریود اتفاق بیفتد، تست معمولاً ۱۰ تا ۱۴ روز بعد قابل تشخیص است. - آیا رابطه در پریود از نظر پزشکی بی خطر است؟
در صورتی که هر دو طرف سالم باشند، بله. اما احتمال انتقال عفونت های مقاربتی بیشتر است و استفاده از کاندوم توصیه می شود. - اگر قصد بارداری داریم، آیا رابطه در دوران پریود مفید است؟
خیر. دوران پریود زمان باروری نیست. اما شناخت الگوی چرخه قاعدگی به شما کمک می کند تا روزهای تخمک گذاری و باروری خود را به درستی تعیین کنید.